Zabieg operacyjny ma na celu dotarcie do ślimaka, umieszczenie w nim elektrody stymulacyjnej implantu oraz umocowanie procesora wewnętrznego w loży kostnej na powierzchni czaszki. Przed operacją konieczne jest wygolenie włosów z głowy w okolicy zausznej.
Cięcie skórne wykonywane jest w rowku za małżowiną uszną i dalej prowadzi się je pionowo na 3-4 cm powyżej małżowiny, a następnie zagina lekko do tyłu (długość rany skórnej wynosi ok. 10 cm). Następnie odpreparowuje się tkanki miękkie dochodząc do powierzchni kości, gdzie poprzez wyrostek sutkowaty wykonywane jest dojście do ślimaka.
W ścianie kostnej ślimaka wykonywany jest niewielki otwór, przez który wprowadzana jest część czynna elektrody im-plantu. Elektroda zawija się w ślimaku, układając wokół zakończeń nerwu słuchowego, co pozwala na efektywną stymulację nerwu prądem elektrycznym, a tym samym przesyłanie informacji z implantu poprzez nerw słuchowy do mózgu. Następnie w kości ponad wyrostkiem wykonana zostaje loża na procesor wewnętrzny im-plantu, który zostaje umocowany w odpowiednim położeniu specjalnym, obojętnym dla organizmu człowieka cementem lub szwami jedwabnymi. Ranę zamyka się warstwowo i zakłada się opatrunek uciskowy na 24 godziny. Często, dla lepszej kontroli rany i stworzenia optymalnych warunków gojenia, zakłada się również drenaż ssący w postaci cienkiej plastikowej rurki wystającej z rany i podłączonej do próżni (dren Redona). Dren usuwa się po kilku dniach. Zazwyczaj rana goi się łatwo, a szwy skórne zdejmuje się zwykle po około 10 dniach od operacji. W przypadku zarośnięcia światła ślimaka (np. po przebytym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych), po wcześniejszych operacjach ucha, lub gdy istnieją wady wrodzone czy zmienności rozwojowe w strukturach kości skroniowej, gdzie znajduje się narząd słuchu, stosowane są różne specjalne typy implantów oraz odpowiednie techniki chirurgiczne.
Jaki typ znieczulenia jest stosowany podczas operacji wszczepienia implantu ślimakowego?
Zabiegi tego typu wykonywane są w znieczuleniu ogólnym (tzw. narkozie). Po operacji pacjenci wymagają niewielkich dawek leków przeciwbólowych podawanych doustnie.
Czy możliwe są powikłania po operacji wszczepienia implantu?
W medycynie nie jest możliwe udzielenie gwarancji skuteczności zastosowanej terapii. Możliwe komplikacje operacji należy podzielić na ogólne oraz chirurgiczne. Ogólne wiążą się z infekcjami, znieczuleniem, podawanymi lekami, unieruchomieniem, chorobami współistniejącymi i in. O szczegółowe informacje pozwalające zmniejszyć ryzyko tych komplikacji zostaną Państwo zapytani przez lekarza odpowiedzialnego za bezpieczny przebieg znieczulenia (anestezjologa). Wymagane także będzie wykonanie kilku badań dodatkowych, takich jak: oznaczenie grupy krwi z czynnikiem Rh, morfologii i badań biochemicznych krwi, badań układu krzepnięcia, badania ogólnego moczu czy innych. Powikłania otochirurgiczne mogą obejmować: uszkodzenie nerwu twarzowego co prowadzi do porażenia mięśni twarzy po stronie operowanej (powikłanie bardzo rzadkie !), uszkodzenie struny bębenkowej co objawia się zaburzeniami czucia smaku na języku po stronie operowanej, zaburzenia równowagi, odczyny zapalne i złe gojenie się płata skórnego nad implantem. Wymienione powikłania są bardzo rzadkie, a ich ilość zależy od doświadczenia zespołu operacyjnego. Trzeba nadmienić, że pomimo iż pole operacyjne znajduje się na głowie, to w żadnym momencie operacji ani chirurg, ani sam implant nie ma styczności z tkanką mózgową pacjenta i nie stanowi dla niej jakiegokolwiek zagrożenia (bezpieczną barierę stanowi warstwa tkanki kostnej i opony mózgowo-rdzeniowe).
Jak wygląda okres pooperacyjny?
Po zabiegu najtrudniejsze są pierwsze godziny po narkozie. Zawroty głowy i nudności jeśli są, zwykle ustępują w ciągu pierwszych 2 dni. Okres pobytu w szpitalu obejmuje na ogół 5-7 dni po operacji. Przez kilka dni po zabiegu w ranie może pozostawać drenaż ssący – ważne jest, by stale utrzymywać w nim podciśnienie. Szwy skórne usuwane są zwykle po ok. 10 dniach.
Kiedy pacjent zaczyna słyszeć po wszczepieniu implantu?
Aby implant ślimakowy zaczął działać, konieczna jest współpraca jego obu części (wewnętrznej i zewnętrznej). Pierwsze podłączenie procesora mowy (części zewnętrznej) można wykonać po wygojeniu rany operacyjnej, najczęściej po upływie ok. 1 miesiąca od operacji. Początki często są trudne i słyszenie może się ograniczać tylko do poczucia dźwięku, czym nie należy się zrażać. Efekty pojawiają się w miarę pracy pacjenta (i ewentualnie jego rodziców) oraz pracującego z nim specjalistycznego, interdyscyplinarnego zespołu (inżynierowie, logopedzi, pedagodzy, psycholodzy, lekarze).
Czy pacjent odczuwa, że ma założony implant ślimakowy?
Wszczepiona część implantu ślimakowego jest zamknięta w szczelnej i wytrzymałej obudowie, wykonanej z wielokrotnie testowanych materiałów, całkowicie obojętnych dla organizmu człowieka. Pacjent (poza efektem słuchowym) nie czuje, że ma wszczepiony implant ślimakowy, chociaż najczęściej można go wyczuć dotykiem pod skórą. U niektórych pacjentów, którym jeszcze nie odrosły włosy po operacji, można zauważyć na głowie uwypuklenie skóry odpowiadające ukrytemu pod nią procesorowi wewnętrznemu implantu. Po odrośnięciu włosów jest on trudny do zauważenia, a widoczny pozostaje tylko zewnętrzny procesor mowy.
Jakie są zalecenia po operacji wszczepienia implantu?
We wczesnym okresie pooperacyjnym zaleca się prowadzenie oszczędzającego trybu życia i unikanie infekcji. Ze względu na możliwość wystąpienia zawrotów głowy nie jest wskazane prowadzenie pojazdów mechanicznych czy wykonywanie pracy na wysokościach.
Przez okres ok. dwóch tygodni po operacji nie powinno się moczyć okolicy rany pooperacyjnej, a następnie przez około 3 miesiące starać się unikać rozciągania okolicznych tkanek (przy myciu głowy czy czesaniu włosów) ze względu na ich niepełną wytrzymałość w tym okresie. Okolicę, w której znajduje się implant, należy chronić przed urazami mechanicznymi, a w przypadku ich zaistnienia czy wystąpienia stanu zapalnego otaczających tkanek trzeba skon-taktować się z lekarzem w ośrodku prowadzącym. Po implantacji zalecana jest okresowa kontrola techniczna implantu oraz odpowiednia rehabilitacja.
Czy implant ślimakowy wszczepia się na całe życie?
Wszczepialna część implantu ślimakowego nie posiada baterii, gdyż energia elektryczna dostarczana jest do niej na drodze indukcji elektromagnetycznej z części zewnętrznej. Nie ma więc potrzeby jej wymiany po kilku latach z powodu wyczerpania baterii, jak się to dzieje np. z kardiostymulatorami (tzw. rozrusznikami serca). Implanty są urządzeniami o dużej nie-zawodności, zaprojektowanymi tak, by raz wszczepione mogły służyć człowiekowi przez całe życie. Pomimo zastosowania do budowy implantów ślimakowych materiałów najwyższej jakości, sprawdzonych w czasie wielokrotnych testów, pozostają one nadal tylko urządzeniami elektronicznymi, które mogą ulec awarii. W niektórych, rzadkich przypadkach zachodzi konieczność operacyjnej wymiany popsutego urządzenia.
Co się dzieje z implantem ślimakowym, gdy dziecko rośnie?
Wraz ze wzrostem dziecka rośnie także jego głowa, jednak to, że dziecko miało wszczepiony wcześniej implant ślimakowy, nie ma żadnych negatywnych następstw i nie ma konieczności wykonywania reoperacji. Wynika to z faktu, że po urodzeniu głowa człowieka najmniej, ze wszystkich części ciała, zmienia swoje wymiary oraz z pozostawienia odpowiednio luźnego fragmentu elektrody, stanowiącego margines bezpieczeństwa.